[ Pobierz całość w formacie PDF ]
podnosił i zapalał, i nie psuł, ale przeanielał" 5.
W wielu wypowiedziach biskupa, kardynała, papie\a Wojtyły roz-
wa\ane są problemy związków sztuki i religii. Wedle niego komunikacja
artystyczna jak wszelka inna powinna być ekspresją wolnych osób
i społeczeństw: dlatego nie mo\e podlegać ośrodkom władzy politycznej
czy finansowej. Twórcy kultury muszą liczyć się z kulturą narodu i jego
historią" (przemówienie w UNESCO, Pary\ 2 VI 1980). Jan Paweł II docenia
współczesną sztukę i akceptuje jej partnerstwo z Kościołem katolickim
w działaniach wyzwalających człowieka, prowadzących do integralności
oraz owocnej niezale\ności jednostek i wspólnot. Papie\ widzi zasługi
artystów w budowaniu przestrzeni wolności, rozumiejąc przez to wy-
swobodzenie od przymusu hedonistycznego konsumowania, dą\enia do
sukcesu za wszelką cenę, redukowania osoby do pełnionej przez nią
funkcji.
Jednak\e Jan Paweł II dostrzega równie\ złe strony nowoczesnej sztu-
ki mówi i pisze o nich otwarcie, gdy\ dialog z twórcami musi być
szczery. Konstatując istnienie rozległego nurtu dzieł zafascynowanych
złem, jednostronnie krytycznych, wzywa do równowa\enia okrucieństwa
i pesymizmu w przedstawianiu ludzkiego losu innymi jakościami. Potwier-
dza słowem i świadectwem własnego \ycia realność łaski, dobra, od-
kupienia, prawdy o Bo\ej miłości i zbawieniu. Warte przypomnienia są
zwłaszcza jego myśli przekazane artystom i dziennikarzom w Monachium
19 listopada 1980 roku: Piękno wydaje się być kategorią wypieraną ze
sztuki na rzecz ukazywania człowieka w jego negatywności, w jego
sprzecznościach, w jego zbłąkaniu bez wyjścia, w braku jakiegokolwiek
5
List K. Wojtyły do M. Kotlarczyka z 14 listopada 1939 roku. Cyt za: Z. Kotlarczykowa,
Wiosna przyniosła mi te myśli, w: K. Wojtyła, Sonety. Magnificat, do druku podał i posłowiem
opatrzył S. Dziedzic, Kraków 1995.
293
in his contradictions, in his hopeless blundering, in his meaningless
situation. This seems to be the current version of ecce homo. The so called
"sound world" has become the subject of derision and cynicism.'6
It must be added that the achievement of modern art has been similarly
viewed, dispassionately and reservedly, by other leading Polish artists.
Zbigniew Herbert has chosen the sense of balance, modesty, and fidelity to
the moral principles of the old masters, while he has rejected pride, derisive
distrust, and cowardice disguised with empty phrases about progress and
freedom. He has expressed this message in many poems and interviews,
and reiterated it while commenting on seventeenth-century painting: 'A
major part of contemporary art declares itself on the side of chaos,
gesticulates in a void, or tells the story of its own barren soul. The old
masters... affirmed visible reality with an inspired scrupulousness and
childish seriousness, as if the order of the world and the revolution of the
stars, the permanence of the firmament, depended on if'.7
Karol Wojtyła's theoretical views, quoted above, largely define his
mature poetry which was written and published after World War II. His
first published literary work was Song of the Hidden God which appeared in
1946. Other longer poems were published in Tygodnik Powszechny and Znak,
Cracow-based Catholic journals, which managed to remain independent
from communist control. His post-war lyrical poems present a fairly
homogenous artistic world their poetics is largely the same, while new
themes, motifs and ideas appear.
The genres of this poetry are defined by the author himself who
specified them by placing in the titles of two poems the word 'contem-
plation', in other titles the word 'thoughts', in the subtitle of a poetic drama
the word 'meditation', and in the subtitles of The Birth of Confessors the word
'thought'. Thus the signals from the poet place these works in the category
of meditative literature, important in European tradition. There are three
distinctive types within this category. Meditations can be religious contem-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]