[ Pobierz całość w formacie PDF ]
pałacu i zobaczył po raz pierwszy w życiu pięknego, królewskiego pawia.
Co to za dziwny gołąb? pomyślał Jeszcze nigdy w życiu takiego nie
widziałem. Wziął więc nożyce i poprzycinał mu skrzydła i ogon.
No, teraz wyglądasz trochę lepiej, prawie jak gołąb, twój opiekun nie
troszczył się o ciebie do tej pory.
Model świata Nasrudina nie był zbyt elastyczny.
Podobnie jak emocje, motywacje i oczekiwania wpływają na naszą
percepcję na jawie, tak samo kształtują ją w czasie snu. W jednym
z laboratoriów wykonano doświadczenie polegające na tym, że badanym nie
dano nic do jedzenia ani do picia przez osiem godzin, po czym podano im
kolację tak przyprawioną, aby zwiększała pragnienie. Po kolacji poszli spać. U
każdego z nich przynajmniej jeden sen tej nocy dotyczył pragnienia. Co
najciekawsze, ci, którzy śnili, że piją wodę, po przebudzeniu pili mniej niż ci,
których pragnienie nie zostało zaspokojone w marzeniu sennym. Sny pełnią
funkcję spełniania naszych pragnień, jednak błędem Freuda było zbudowanie
na tej funkcji całej teorii snu. Dlatego, aby wyjaśnić istnienie lęków
i koszmarów sennych, musiał on uciec się do swego rodzaju łamańców
logicznych, twierdząc, że są one wyrazem ukrytej tendencji masochistycznej.
Podczas gdy koszmary są prostym odbiciem naszych lęków i obaw, poprzez
koncentrację na nich powodujemy, że w snach realizują się nasze oczekiwania,
uzyskujemy potwierdzenie swoich lęków.
Naturalnym dążeniem naszych umysłów jest potwierdzenie modelu świata
w konfrontacji z rzeczywistością. Potwierdzenie to daje nam poczucie
bezpieczeństwa, zaspokajające jedną z podstawowych potrzeb człowieka.
O tym, jak bardzo boimy się dysonansu poznawczego, który powstaje, gdy
świat nie potwierdza naszego modelu, może świadczyć swoisty rodzaj
sprzężenia zwrotnego istniejącego w życiu wielu ludzi. Często ludzie
podświadomie tak kierują własnym życiem, aby potwierdzało ono ich
Zapraszamy na AdamBytof.pl
46
przekonania i wizję rzeczywistości, funkcjonujący w nich model świata i ich
samych, nawet wtedy, gdy jest to dla nich bardzo przykre.
Na przykład tak zwani pechowcy życiowi działają podświadomie tak, aby
potwierdziły się ich obawy i oczekiwania. Uzyskują oni potwierdzenie
i satysfakcję: No tak, a nie mówiłem? Jednak świat jest taki, jak się
spodziewałem, wobec tego nie jest nieprzewidywalny i niebezpieczny.
Pechowiec czuje się zle, ale bezpiecznie. Kolejne porażki życiowe tylko
wzmacniają i utrwalają mechanizm. Szczęściarz działa dokładnie tak samo,
tylko w odwrotnym kierunku.
Brak dysonansu poznawczego jest lepszy niż wątpliwości: Zaraz, zaraz, co
się dzieje? Czy świat zwariował? Ponieważ to, że świat zwariował nie jest
możliwe, więc z pewnością to ja zaczynam wariować, itd.
Podobny mechanizm potwierdzania naszego skostniałego modelu świata
ma miejsce we śnie. Gdy wspomniany wcześniej Nasrudin natknie się we śnie
na coś dziwnego, niezwykłego, natychmiast to zracjonalizuje, wkomponuje we
własny model świata, dodając do tego wyjaśniające tłumaczenie lub obcinając
niewygodne elementy. Model potwierdzi swoją realność i Nasrudin dalej
będzie śnił, przekonany, że to rzeczywistość.
Jeżeli chcemy śnić świadomie, powinniśmy sprawić, żeby nasz model był
nieco bardziej elastyczny, żeby nie zawładnął nami całkowicie, by był on
otwarty na rozwój i nowe doznania. Dopiero ich dostrzeżenie może przynieść
refleksję: Skoro dzieje się coś takiego, to może śnię?!
ZWIADOME SNY W KONCEPCJI MODELU ZWIATA
Model rzeczywistości opisany w poprzednim rozdziale jest bardzo
dynamiczny, niezwykle skomplikowane procesy informacyjne zachodzą w nim
z niewiarygodną prędkością. Największe komputery świata nie są i długo
jeszcze nie będą w stanie dorównać ludzkiemu mózgowi. Informacje
funkcjonujące w tym modelu weryfikowane są przez wrażenia zmysłowe
Zapraszamy na AdamBytof.pl
47
płynące z kontaktu naszych zmysłów ze względnie stabilną rzeczywistością
świata fizycznego. Informacje nie potwierdzone przez zmysły są usuwane na
dalszy plan, w nieświadomość.
Niektórzy badacze wysunęli ostatnio koncepcję jednoczesnego istnienia
wielu modeli rzeczywistości, spośród których tylko jednemu mózg nadaje cechę
realności. Tylko jeden z modeli może być prawdziwy, realny, istnieje tylko
jedna rzeczywistość w danej chwili. Jednak inne modele istnieją nadal,
współtworząc takie procesy, jak myślenie, wyobraznia, fantazja, planowanie,
twórczość itp.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]